Donate Now

Binlerce yıldır, Haremi Şerif dünyada tek dinli inanca sahip kişilerin büyük bir çoğunluğu için kutsal bir yerdi. Geçen 828 yıldır, bu yer Müslümanların kontrolü altındaydı ve siyasi hassasiyetlerden dolayı burada herhangi bir sistematik arkeolojik kazı yapılmasına izin verilmedi. 1967’de Altı Gün Savaşları’ndan sonra İsrail Awaqf’a (bu yeri düzenleyecek olan Müslüman bir vakıf) buranın kontrolünü almasına izin verdi.

İsrail eski yapıtlar yasası, arkeolojik alanlarda inşadan önce kurtarma kazısı yapılmasını talep eder. 1999’da Awaqf bu yasayı görmezden geldi ve yasa dışı bir şekilde camiye girişin inşasını yapmak için Haremi Şerif üzerinde buldozerle bir çukur açtılar, Haremi Şerif’in tüm tarihi dönemlerinden Kidron Vadisi yakınlarına kadar olan arkeolojik el yapımı eşyalarla dolu -9000 ton- toprakla yüklü yaklaşık 400 kamyonu oraya yığdı.

“Süleyman’ın Ahırları’na (Solomon’s Stables)” yeni bir giriş için kazıda ağır iş makineleri kullanıldı (Kasım 1999). Bu, arkeolojik bir denetim olmadan, el yapımı şeylerle zengin 9000 ton zeminin ortadan kaldırılmasıyla yapıldı.

Arkeolog Dr. Gabriel Barkay ve Zachi Dvira, her ne kadar acımasızca arkeolojik bağlamından çekip alınsa da bu atılan toprağın sahipsiz bir define bilgisi sunduğunun farkına varmışlardı.

2004’te, bu eşsiz fırsatın farkına vardılar ve Haremi Şerif İnceleme Projesini oluşturdular. Amaçları da, Haremi Şerif’in tarihini ortaya çıkaracak ve arkeoloji bilgimizi arttıracak bir araştırma yürütmek ve eski el yapımı ürünleri kurtarmaktı.

Yıllar sonra, bu proje küresel eğitimsel bir çaba haline geldi. Bu İncelemeye katılan 150.000’den fazla gönüllünün dikkatini çekti. Bu sayı dünyanın herhangi bir yerinde yapılan arkeolojik bir projedeki sayıdan muazzam derecede fazlaydı. Böylesi bir ilgi Haremi Şerif’in ve açığa çıkarılmamış eski yapıtların önemini gösteriyordu. Ayrıca, halk da tanımlaması zor bazı bulguların anlaşılmasında bu bulguların gösterildiği eşsiz bir site aracılığıyla çaba göstererek yardımcı oldu ve bu eşsiz parçaların tarihi ve doğasının belirlenmesi ve tanımlanmasında bize yardım etme davetinde bulundu. Bu, arkeoloji araştırma tarihindeki eşsiz bir deneyimdir ve küresel toplumun ilgili katılımcıların dahiliyeti projenin işleyişi ve ilerleyişinin önemini ortaya koydu.

Bu düşünce Mezmurlar Kitabı’nda da açıkça belirtilmiştir:

“Kulların onun taşlarından hoşlanır, tozunu bile severler” (Mezmurlar 102:14-15)

Sizi, proje bulgularının analizi ve yayımlanması için fonlamada bulunarak bu girişimin bir sonraki adımının parçası olmaya davet ediyoruz.

Haremi Şerif daha önce hiç kazılmadığı için, İnceleme Projesi’nde canlandırılan eski yapılar değerli ve önceden erişimi olmayan bilgiler sağladı. Arkeolojik bağlamından çıkarılmış olmalarına rağmen, bu eski yapıların birçoğu diğer alanlarla bulunanlarla karşılaştırılarak tanımlanabilir ve tarihleri bulunabilir. Bizler, Haremi Şerif’teki bulgular üzerine çalışmak için yeni yöntemler ve teknikler geliştirdik ve de bu enkaz boyunca elde edilen bulguların dağıtımının önemini anlamak için gelişmiş niceliksel ve analitik yöntemler uyguladık.

İncelediğimiz her bir zemin dolu kova Haremi Şerif’in 3000 yıllık tarihini ortaya koyan eski yapılar içeriyordu. En yaygın olan sınıflandırmalar ise toprak kaplar, cam kap parçaları, metal nesneler, hayvan kemikleri, işlenmiş taşlar ve mozaik işlerdi.

Bu genel sınıflandırmalara ek olarak, pek çok hayran edici bulgular da vardı. Bunlar; taş kaplar, mücevherler, boncuklar, terracotta figürler, ok başı rozetleri ve diğer silahlar, ağırlıklar, kıyafetler, aksesuarlar, oyun aletleri ve zarlar, kemik ve kabuk işlemeleri, mobilya dekorasyonları, süs eşyaları, kemik ve fildişinden yapılmış eşyalar, taş ve toprakta yapılmış kitabe ve nesnelerdir.

Farklı dönemlerden farklı türlerde mücevherler. Materyalleri yarı değerli taşlar, cam, bronz, gümüş ve altındır.

Aynı zamanda, özenle hazırlanmış mimari kalıntılar da vardır. Bunlar, kolonlar ile başlıklarının parçaları, mozaik zemin parçaları, opus Sectile döşeme çinisi, fresk (renkli duvar plasteri parçaları) ve parlak duvar çinileridir.

Tarihini belirleyebilmek için, İnceleme Projesi 5000’den fazla sikkeyi açığa çıkarmıştır ve bunlar M.Ö. 4. yüzyıldan kalma küçük gümüş sikkelerden modern çağlardaki zengin sikkelere kadar uzanır. Bunların arasında, çok nadir ve ilginç olan sikkeler de vardır. Örneğin; aşağıda daha detaylıca tartışılacak olan gümüş yarım-şekel bunlardan birisidir.

İkinci Tapınak Döneminden seçilmiş bazı sikkeler

Bronze arrowhead dated to the 10th century BCE, the time of King Solomon. Arrowheads from this period are rarely found in Israel.

Birinci Tapınak Döneminden itibaren (M.Ö. 1000 – 586, Kral Davut’tan Birinci Tapınak’ın yıkılışına kadar); tas ve pişmiş toprak figürleri (çoğunlukla dört ayaklı hayvanlar ve aynı zamanda doğurganlık sembolü kadın figürleri) olduğu kadar aynı zamanda kase, testi, kap veya çömlekten oluşan fazla sayıda toprak kaplar vardır. Bu döneme ait diğer buluntular sapan taşı, diğer taşlar, Kral Süleyman(Solomon) Dönemi’nden bronz bir ok başı rozeti ve Birinci Tapınak’ı yıkan Babil ordusunun kullandığı diğer nadir bronz ok başı rozetleridir.

İnsan eliyle yapıldığı tescil edilmiş eşyalar; ostraca (elle yapılmış toprak kaplar) ve kil mühür baskılarıdır (bullae). Kil mühür baskılarından birisi İbranice ליהו… ve אִמֶר, sözcüklerini barındırmaktadır ve “ […]yahu İmmer (İmmer’in oğlu) (Immer’a ait)” anlamına gelmektedir. İmmer, Yeremya ve Eski Ahit’in Tarih Kitaplarında bahsedilen bir papaz ailesinin adıdır.

İbranice yazı bulunan M.Ö. 7.yüzyıldan kalma bir mühür baskısı. Bu mühür baskısı Haremi Şerif’te bulunan ilk eski Yahudi yazıtıdır ve Birinci Tapınak’ta yönetimsel eylemlerin olduğunun kanıtıdır.

Bu mühür baskısı, Haremi Şerif’te bulunan ilk eski Yahudi yazıtıdır ve doğrudan Birinci Tapınak’taki yönetim eylemlerini ispat etmektedir.

Diğer bulgular, Kral Süleyman döneminden kalma ve iki hayvanı resmeden koni şeklindeki mühürler, ceylanın resmedildiği siyah bir taş mühür, gök cevherden yapılmış bir mühür ve yarı değerli taştır.

İkinci Tapınak dönemi boyunca (M.Ö. 515 – M.S. 70), Tapınak ve gezi yolu özellikle Kral Hirodes ve onun soyunun hükümdarlığında pek çok yapım aşamasına girmiştir. Bu dönemden olan bulgular çok sayıda toprak çömlekleri, özellikle yemek pişirme çömleklerini ve besi hayvanı kemiklerini içermektedir. Bu bulgular yazılı kaynaklarda anlatılan Tapınak’a gelen hacılar ile bağlantılı olabilir. İnceleme aynı zamanda, mimari parçaların Haremi Şerif’i çevreleyen muazzam revaklar veya Tapınak’ın bizzat kendisinin olabileceğini ortaya çıkardı!

Çok aydınlatıcı bir bulgu çeşitli şekil, boyut ve renklerdeki on binlerden daha fazla döşeme çinisi parçasının koleksiyonudur.

İncelikle tasarlanmış duvar süsü parçası. Bu tasarım, Herodian mimarisinin tipik bir kenger yaprağı biçiminde süslemedir. Taşta yanık izleri vardır ve Tapınak’ın kendisinden oluşturulmuş olabilir!

Bunlar zengin geometrik şekillerle çeşitli yollarla birleştirilen ve opus sectile olarak Roma dünyasında döşeme tekniğinde kullanıldığı bilinen döşemeler olarak tanımlanmaktadır. Flavius Josephus’un yazıları da bu tekniğin Tapınak’ı çevreleyen açık mahkemeler için süsleme olarak kullanıldığını kanıtlamaktadır:

Tüm bu göğe uzanan mahkemeler her türden taşlarla bezenmiştir. (Savaş. 5 5:2).

Josephus’un tanımı tamamen bizim bulgularımızla uyuşmaktadır ve Haremi Şerif duvarlarının desenlerinin kapsamlı bir yeniden inşasını önermemizi sağlamaktadır.

Tapınak’ın inşasından önce Roma kuşatmasından kalan Roma dönemi ok başlarını iyileştirdik. İncelenen yerler tekrar eden büyük yangınlardan kalma büyük miktarda küller içermektedir. Bu aynı zamanda, Roma tahribini de doğrulayabilmektedir.

Çeşitli şekillerde, renklerde ve boyutlarda soyluların yapılarındaki opus sectile Roma Döşeme tekniğinde kullanılan döşeme çinileri. Bu tür bir çini, Tapınak’ı çevreleyen açık mahkemenin belirtildiği Flavius Josephus’un yazılarında bahsedilen çinidir.

Falvius Josephus’un yazılarına gore inşası önerilen Tapınak ve İnceleme Projesinde bulunan döşeme çinileri.

İkinci Tapınak döneminden ok başları.

Geç Roma döneminden (M.S. 70 – 324) olan bulgular diğer dönemler kadar çeşitli değiller fakat Roma kontrolündeki pagan doğasını yansıtmaktadır. Bu bulgular sikke, toprak kaplar, oyun eşyaları ve alandaki kemik çalışmalarının kanıtlarıdır.

Roma dönemine ait kemik ve fildişi zarlar. Mişna aracılığıyla belirli bir zamandan olan Yahudi yasası, zarlarla oynayan herhangi bir tanığı yasal olarak men eder (Sanhedrim 24b).

Bizans dönemi (M.S. 324 – 638), de arkeolojik kalıntılar bakımından oldukça zengindir. Bu kalıntılar, mozaik işler, çatı döşemeleri, Korint sütun başı parçaları, kilise mihrap örtüleri ve çok sayıda sikkelerdir. Toprak kaplar da gaz lambaları, imla hataları olan Yunan yazıtları ve haçlı ya da biçimlendirilmiş haça benzer el kandilleridir. Önemli bir grup çarmıh ve haç şeklinde çeşitli şekillerde ve materyallerde sarkıtlar da bulunmuştur. Bazılarının üzerinde rahatlamış veya oyuğa yapılmış bir İsa resmedilmiştir.

Bu dönemdeki bulguların bolluğu, Haremi Şerif’in terk edilmiş olduğu ve dönem boyunca yapıdan yoksun olduğu varsayımına meydan okumaktadır.

Bizans dönemi mermer ve mimari kalker parçaları.

Byzantine period marble and limestone architectural fragments.

Bu bulguların büyük bir çoğunluğu Erken İslami Dönemi’nden (M.S. 638 – 1099) kalmadır. Bu dönemde, alanın adı Haram al-Sharif (kutsal tapınak) olmuştur. Kubbetüs Sahra M.S. 691 yılında bir zamanlar orada bulunan Süleyman’ın Tapınak’ı anısına Emevi Halifesi Abd al-Malik ibn Marwan tarafından inşa edilmiştir. Daha sonra M.S. 705 – 714 yıllarında oğlu al-Walid ibn Abd al-Malik, Bizans yapılarının kalıntıları üzerine Haram al-Sharif’in güney kıyılarına Mescidi Aksa’yı inşa etmiştir. Bu gösterişli binalar daha sonraki dönemlerde restore edilmiştir. Bu restorasyonlar eski mimari yapıların ortadan kaldırılmasını içermektedir ve inşa enkazı Haremi Şerif’in doğu kıyılarına atılmıştır. Kubbetüs Sahra’nın muhteşem yaldızlı mozaikleri M.S. 16.yüzyılda parlak duvar döşemeleriyle değiştirildiğinde ve modern zamanlarda Kubbetüs Sahra ile Kubbetüs Silsile’nin duvar döşemeleri değiştirildiğinde böylesi restorasyonlar yapılmıştır.

Sonraki restorasyonlarda Kubbetüs Sahra’nın dış duvarlarından çıkarılan Erken İslam Dönemi’nden kalma yaldızlı cam mozaik işleri.

İnceleme Projesi, çeşitli yapılardaki oymalı mimari mermerlerde olduğu kadar, Kubbetüs Sahra’nın dış duvarlarındaki mozaiklerden çıkan yaldızlı cam işleme bloklardan on binlercesini iyileştirmiştir. Bu mimari parçalardan bazıları Emevi yapılarında kullanılsa da, bunlar aslında Bizans ya da İkinci Tapınak dönemine dayanmaktadır.

Ayrıca, yazılı toprak kaplar, sedef mozaikler, mücevherler, oyun eşyaları, cam ve metal yazıtlar, pek çok sikke (altın olanlar da dâhil) ve yazılı taşlar da iyileştirildi.

İnceleme Projesindeki bulgular, Haçlı Dönemi boyunca (M.S. 1099 – 1187) Haremi Şerif’teki arkeolojik ve tarihi araştırmalara büyük oranda katkı sağladı. Haremi Şerif bu dönemde genellikle Tapınak Şövalyeleriyle bağdaştırılırdı. Şövalyeler Mescidi Aksayı ana merkez olarak kullandılar ve güneydoğudaki geniş altyapıyı atları için ahıra dönüştürdüler ve burası “Süleyman’ın Ahırı” olarak bilinmekteydi. İncelediğimiz toprak Süleyman’ın Ahırı’ndan kaynaklı bir topraktı ve ok başları, tipik Avrupa orta çağ şövalyelerinin at nalları ve zırhların bulunduğu Haçlı eylemlerinden pek çok kalıntılar vardı. Bu bulgular Süleyman’ın Ahırları’ndan faydalanan Tapınak Şövalyelerinin ilk arkeolojik kanıtıydı. Ayrıca, Kudüs’te bulunan bu dönemin en büyük ve en çeşitli gümüş sikkeleri İnceleme Projesi’nde bulundu ve bunların arasında Tapınak Şövalyelerinin türünün tek örneği olan madalyonları ve nadir sikkeler de vardı. Haçlı bulguları birçok haç biçiminde flamalar, toprak kaplar ve mimari kalıntılar içeriyordu. Kubbetüs Sahra’da kurulan ve daha sonraki dönemlerde dağıtılan pek çok opus sectile döşeme çinileri incelemede iyileştirildi ve bu da Haçlı dönemi boyunca Kubbetüs Sahra’nın döşemelerini detaylıca inceleme fırsatı verdi.

Süleyman’ın Ahırlarında kalan Tapınak Şövalyelerinin atlarına ait olan Haçlı dönemi demir at nalları.

Geç İslam Dönemi’nden (M.S. 1187 – 1917) kalma çok sayıda mimari unsuru iyileştirdik; bunların en göze çarpanı ise Kubbetüs Sahra’nın dış duvarlarını süslemede kullanılan orijinal cam mozaikleri değiştirmek için Muhteşem Sultan Süleyman tarafından kullanılan yaldızlı çinilerdir. Üstelik Memlük ve Osmanlı dönemlerinden kalma binlerce sikke de bu dönemin nümizmatik araştırmasına da büyük önemde katkı sağlamıştır. Bu aynı zamanda sonradan detaylı bir şekilde yayımlamayı planladığımız bu dönemdeki toprak kap bolluğunu da doğrular. Bu dönemden kalma diğer bulgular mücevher parçaları, kıyafetler, askeri bandajlar ve nişanlar, eski tüfek topları ve taş kilitler, çok sayıda Osmanlı piposu ve çok daha fazlasını içermektedir. İnceleme Projesi Haremi Şerif hakkında eşi benzeri görülmemiş ve bitmeyecek bir bilgi kaynağını sunacaktır.

Kişisel Osmanlı bronz mühürledir. Bunlar arasında 18.yüzyılın başlarında Kudüs’ün Baş Mütfüsü olarak hizmet veren Abd al-Fattah al-Tamimi’nin de mührü bulunmaktadır.

Binlerce yıldır topraklarda gizli olan arkeolojik bulgular şu an ilk kez bilimsel olarak analiz edilebilir ve yayımlanabilir. Bu çabanın sonucu Haremi Şerif’in geçmişine, onu inşa edenlere ve restore edenlere, dini ve sosyal önemine, koruyucularına ve fethedenlere ışık tutacaktır.

Bugün, projenin üzerinden on yıl geçmesiyle birlikte, Haremi Şerif’in kaldırılmasıyla ortaya çıkan enkazın yaklaşık yarısı incelenmiştir. Proje tam hızla devam etmektedir ve keşfedilmeyi bekleyen çok daha fazla öğe vardır.

Çünkü evime bütün ulusların dua evi denecek (Yeşaya 56: 7)

Haremi Şerif dünya nüfusunun yarısından fazlası için kutsaldır. İncile göre, Tapınak’ın konumu dünya ile cennetin buluştuğu yerdir ve Tanrı’nın sözlerinin yayıldığı bir nokta, ulusal ve dini yaşamdaki tüm taraflar için can alıcı bir nokta olarak tasarlanmıştır. Bugün, Birinci ve İkinci Tapınağın bulunduğu bu alan Museviliğin en kutsal alanıdır ve bugüne kadar dua eden Yahudilerin odak noktası olarak devam etmektedir. Hristiyanlar için, İsa’nın bildiği Tapınak’a evdir ve de Kubbetüs Sahra ve Mescidi Aksa’nın konumu İslam’da üçüncü en kutsal mekândır. Haremi Şerif’e bir şey olması tüm dünyada yankı uyandırır.

Haremi Şerif’ten İncil ve diğer eski tarihi kaynaklarda çokça kez bahsedilmiş olmasına rağmen, geçmişinin çoğu bir sır olarak kalmıştır. Siyasi hassasiyetlerden dolayı bu alanda daha önce hiç arkeolojik kazı yapılmamıştır. Arkeolojik verilerin olmayışı, akademik olarak pek çok tartışmaya konu olan çözülmemiş tarihi sorularla sonuçlanmıştır.

Son 150 yılda kazılan büyük alanlarla birlikte Kudüs Şehrinin haritası. Haremi Şerif’in geniş boş dikdörtgenlerin olduğu yerlerde hiçbir sistematik kazı yapılmamıştır.

Haremi Şerif İnceleme Projesi, Haremi Şerif’e kazıya gelen herhangi birisi kadar yakındadır. Geçen on yılda keşfedilen bu bulgular Haremi Şerif topraklarından kaynaklı ilk arkeolojik veriyi sunmaktadır. Çalışmalarımızın sonuçlarını yayımlamak kutsal alanın uzun tarihine daha fazla ışık tutacaktır ve bu alanla ilgili pek çok tartışmalara sonuç bulmaya katkı sağlayacaktır.

Örneğin, bazı akademisyenler, Haremi Şerif’in M.Ö. 10.yüzyıl boyunca şehrin bir parçası olduğundan şüphe duymaktadırlar ve Kudüs’ün başkent değil, aksine küçük bir köy olduğunu öne sürmektedirler. Bizim bulgularımız ise bu minimalist iddia ile çelişmektedir ve İncil ile ilgili beyanı doğrulamaktadır.

Maalesef, pek çok kazı bulgularının bilimsel yayımlamasını yapmakta başarısızdır. Yayımlanmamış bulguların arkeolojik araştırma için önemi çok azdır. Bunlar sanki hiç bulunmamış gibilerdir. Biz, Haremi Şerif’ten elde edilen böylesi önemli bulguların bu kadere terk edilmesine izin veremeyiz.

Ayrıca, bugün Haremi Şerif bilgisizlik ya da yanlış bilgiden kaynaklı pek çok fikir çatışması ve anlaşmazlığın yeridir. Dünyadaki en tartışmaya açık toprak parçasıdır. Akademisyenler arasında (Müslüman olanlar da dâhil) Yahudi Tapınaklarının bu alandaki varlığı su götürmez bir gerçek olmasına rağmen, son yıllarda Filistinli Müslüman siyasi liderler Birinci ve İkinci Tapınak’ın bu alanda varlığını tamamen inkâr eden iddialar ortaya koydular. Haremi Şerif İnceleme Projesinin bulgularının yayımlanması eğitimsel bir diyalog sağlama fırsatı sunacak ve siyasi çatışmaları azaltacaktır. Cehalet daha fazla çatışma ve anlaşmazlığı çıkarırken bilgi birbirini daha iyi anlamımıza yardımcı olur.

Bu sebeple, dünyadaki milyonlarca insan için öneme sahip olan Haremi Şerif’in tarihine ışık tutmak ve bu eski eşyalar ile tarihlerinin barbar ve yasadışı yıkımlarda kaybolmasını önlemek için olan çabalarımızı desteklemenizi istiyoruz.

Yarım milyondan fazla bulgu laboratuvarımızda işlem ve analizi bekliyor. Bu bulguların çalışması ve yayımlanması birçok akademisyenin uzmanlık ve gayretini gerektiren büyük bir görevdir. İnceleme alanının işleyişi şu anda Ir-David Foundation tarafından fonlanmaktadır fakat bulguların araştırılması ve yayımlanmasında fon sıkıntısı çekmekteyiz. Fonlama bize aşağıda belirtilen ihtiyaçlar için yardımcı olacaktır:

• Karbon 14 tarih belirlemenin de dâhil olduğu bilimsel değerlendirme, mineralojik analiz, eşyaların korunması, bilgisayarlaştırılmış istatiksel analiz ve kıyaslamalı tipolojik veri incelemesi; tüm bunlar ileri derecede uzmanlık ve oldukça özelleşmiş laboratuvar donanımı gerektirmektedir ve işimizin en pahalı kısmı da budur.
• Yüksek çözünürlüklü stüdyo fotoğrafçılığı, 3D lazer taraması, bilimsel çizim, sıralama, sınıflandırma, derleme, düzenleme ve son raporları basma.
• Laboratuvarımızın işletilmesi.

Haremi Şerif İnceleme Projesi tümden bir gönüllülük ruhuyla ve kamusal konularda sorumluluk almayla ilgilidir.

Hala bu metni okuduğunuza göre, projemizin önemini anladığınız ve Haremi Şerif’in geleceği için sorumluluğu paylaşacağınız çok açık.

İkinci Tapınak dönemi boyunca, her bir kişi, işleyişi fonlamak için yarım gümüş şekel bağışlayarak Tapınak’a olan bağlılığını göstermiştir. Bu vergide, Eski Ahit’in Mısır’dan Çıkış ile ilgili olan kısmı ilham alınmıştır.

Sayılan herkes armağan olarak bana yarım kutsal yerin şekeli verecektir. –Bir şekel yirmi geradır.–. (Mısır’dan Çıkış 30: 13)

İncelemede bulunan nadir gümüş bir yarım şekel sikke. Gözlem: Tapınak’tan “Bir Yıl” anlamına gelen elif harfleriyle kaplı bir kupa. Çevresinde “yarım şekel” kelimesi bulunmaktadır. Karşıt: Üç narın bulunduğu bir dalın “Kutsal Kudüs” sözleri ile çevrili olması. Bu sikkeler, Kitabı Mukaddes’in Mısır’dan Çıkış 30:13-15’ine göre yıllık Tapınak vergisini ödemede kullanılmaktaydı.

İkinci Tapınak döneminin sonunda, bu Tapınak vergisi, muhtemelen Haremi Şerif’te basılan özel gümüş yarım şekelle ödenmiştir. Bizler, Roma’ya karşı(M.S. 66-67) Büyük Yahudi Devrimi’nin ilk yılı boyunca böylesine bir sikke basıldığını keşfettiğimiz için çok şanslıyız. Bu nadir bulgular –kendi gümüş yarım şekelimiz—bizlere Yarım Şekel Kampanyamızı başlatmamızda ilham oldu ve bunun aracılığıyla Haremi Şerif’in bilinmeyen hikayesine ışık tutacak tüm işleri paylaşabileceğiz.

Yarım şekelin rayiç bedeli eski zamanlardaki alım gücü incelenerek hesaplanabilir. Sinagogda kullanılan kitabı mukaddese ait olan şekeller 20 geraya tekabül etmekteydi. Gera işçilerin günlük ücretiydi. Bu nedenle yarım şekel mavi-yaka işçilerin on günlük ücretini temsil etmekteydi.

On günde ne kadar kazanıyorsunuz?

İncelemede bulunan dört gera (Birinci Tapınak Dönemi)

Herkesten bu miktarlarda bağış almayı beklemiyoruz fakat herkesin buna bir şekilde bağış yapacağı fikriyle ilham almayı umuyoruz. Haremi Şerif için bizimle kaygıyı taşıyan insanlar kendi yarım-şekel bağışlarıyla gömülü hazineye ışık tutmada yardımcı olabilir.

Yarım şekel bağış yapmasanız da, sosyal medya –Facebook ve Twitter- üzerinden bu internet sitesi ve videoyu paylaşarak destek olabilirsiniz. Toplumunuzda ve hatta kendi yemek masanızda Haremi Şerif İnceleme Projesi hakkında farkındalığı arttırmak için dünyanın en kutsal alanlarından birinin sessiz tarihine ses olmak için bize yardım edin.

Henüz yapmadıysanız veya yapmış olsanız bile size Kudüs’teki Emek Zurim Ulusal Parkı’ndaki İnceleme alanını ziyaret etmeye ve arkadaşlarınızı da oraya getirmeye teşvik ediyoruz. Haremi Şerif’in eski kalıntılarının iyileştirilmesi heyecanını deneyim etmek için bize katılın. Nasıl katılacağınız hakkında daha fazla bilgi almak için buraya tıklayın.

Basında ve erişilebilir çevrim içi kaynaklarda son yıllarda ortaya çıkan İnceleme Projesi hakkındaki raporların örneğinin bulunduğu bağlantılar aşağıdadır.

Smithsonian Magazine

National Geographic Magazine

Jerusalem Post

Israel Hayom

AP